Definicija osnovnih pojmova merežnog adresiranja

 

IP adresa

Maskiranje

Kako dobiti IP adresu

Na velikoj mreži kakav je Internet, najveći je problem bio osmisliti sistem obilježavanja i imenovanja računara, koji će koristiti svi protokoli, usluge. Sistem IP adresa prvo je prihvaćen za korištenje na ARPAnetu i, kasnije, NSFnetu i Internetu.

 

Vidi više o IP protokolu

Vidi više o protokolima i TCP/IP modelu
 FQDN adrese i DNS serveri i numeričke IP adrese

Internet adresa - Internet Protocol Addres
Svaki uređaj na mreži se identifikuje pomoću IP adrese.
Internet Protocol zahtijeva da svaki uređaj na mreži ima dodijeljenu adresu.
IP adresa se prema trenutno važećem IPv4 protokolu sastoji od 32 bita organizirana kao niz od četiri okteta.

Numerička adresa ima dva važna dijela, koja nisu baš očita ako je promatrate samo kao niz od četiri broja. Međutim, važno je znati da dio adrese predstavlja broj mreže na koje je priključen računar, a da drugi dio adrese predstavlja broj računara u toj mreži.

Naravno, postavlja se pitanje “šta je šta” ako imate adresu od četiri broja: postoje barem tri mogućnosti.

Svaki od tih brojeva je u rasponu 0-255, što je upravo raspon brojeva koji se mogu prikazati u jednom 8-bitnom binarnom prikazu. IPv6 verzija protokola predviđa 128-bitne adrese, te se u tom slučaju može koristiti i heksadecimalni zapis, radi kraćeg oblika i jednostavnosti.

Svaki od ovih okteta definiše jedinstvenu adresu, s dijelom adrese koji predstavlja mrežu (neobavezno i podmrežu) i s drugim dijelom koji predstavlja određeni čvor na mreži.

 

Kada se razmišljalo o načinu realizacije IP adresiranja, pretpostavilo se da će postojati:
• mali broj samostalnih mreža s jako velikim brojem računara
• određen broj mreža koje imaju srednji broj računara
• vrlo veliki broj mreža koje povezuju manji broj računara.

Zato toga su osmišljene klase adresa.

Ako opšti format adrese napišemo kao aaa.bbb.ccc.ddd
U Klasi A dio aaa adresa mreže, a ostali brojevi adresa računara. Tako može postojati samo nešto više od 120 takvih mreža, ali svaka može imati preko 16 miliona računara (jer posljednja tri broja označavaju samo računar).
U klasi B, dio aaa.bbb predstavlja adresu mreže. Budući da su brojevi do 126 već zauzeti za klasu A, u klasi B prvi broj je veći od 128. Tako može postojati 16 hiljada mreža u toj klasi, a svaka od njih ima do 65 hiljada računara (jer računar predstavljaju posljednja dva broja).
U klasi C, prva tri broja, aaa.bbb.ccc, označavaju mrežu i zato je moguće imati oko 1 miliona mreža u toj klasi. Broj aaa mora biti veći od 192. Samo zadnji broj, ddd, koristi se za oznaku računara, pa mreža klase C može u sebi imati 254 računara.


Podjelu IPv4 adresa na klase-razrede. Slova u tablici označavaju oktete adrese a.b.c.d.

 

Postoje i posebna klasa D za multicast koja počinje bitovima 224-229, te rezervisana klasa E koji počinje bitovima 240-255.

 

Rezervirane IP adrese
Neke IP adrese ne smiju se koristiti za označavanje broja mreže ili računara.

Broj računara ili mreže ne smije biti 0, zato jer nula označava "ovu mrežu". Naprimjer, ako napišete adresu 161.53.0.0, to označava mrežu čija je adresa 161.53.

Broj 255 koristi se za slanje nekih podataka na sve računara. Naprimjer, adresa 161.53.255.255 odnosi se na sve računare u mreži 161.53. Ako pošaljete neke podatke na tu adresu, oni će doći do svih računara u mreži 161.53.
Oznaka mreže 127 također je rezervirana (nema je u tablici). Adrese koje počinju sa 127 imaju posebnu primjenu; radi se o tzv. loopback adresama (povratnim adresama) koje se koriste za testiranje rada mreže. Mrežne poruke i paketi koji su adresirani na mrežu 127 nikada neće otići dalje u mrežu, već će se vratiti nazad.

 Posebno je zanimljiva adresa 127. 0. 0. 1, jer ona uvijek označava taj isti računar.
Zadnji broj u IP adresi ne smije biti 0 ili 255 (osim u gornja dva posebna slučaja).
Prvi broj također ne smije biti veći od 223; brojevi 224 i 225 rezervirani su za neke posebne slučajeve i najčešće se uopće ne susreću.
Ova su ograničenja ujedno razlog zašto su brojevi mogućih računara i mreža u tablici takvi kakvi jesu.

Maskiranje

Privatne adrese – 10.xxx.xxx.xxx, 172.16.xxx.xxx i 192.168.xxx.xxx; nazivaju se još i nerutabilnim adresama jer se ove adrese koriste na nivou pojedine ustanove koja ne raspolaže dovoljnim brojem IP adresa da svakom računaru dodijeli pojedinu tzv. javnu adresu.

Uz privatne adrese obavezno se koristi i neki oblik „maskiranja“, pri čemu jedan računar (gateway, može biti i router) koristi dvije adrese – privatnu i javnu adresu, a svi računari (logički gledano) „ispod“ njega imaju privatnu adresu. Na taj način svi računari su sa vanjskog dijela Interneta vidljivi isključivo kao jedan računar sa jednom IP adresom (IP adresa gatewaya, routera ili sl.), stoga i naziv maskiranje.

Podmreže dijele jednu veću mrežu na više manjih.

Kad je riječ o većoj mreži, poželjno je njeno dijeljenje u više podmreža, jer se manje mreže lakše održavaju, mrežni saobraćaj smanjuje, a sigurnost mreže poboljšava.

Kada administrator mreže upotrijebi neke adrese za označavanje podmreže mora na neki način reći protokolu TCP/IP kako da razlikuje jednu podmrežu od druge. Za to se koristi maskiranje.

Podmrežna maska je, poput IP adrese, također 32-bitni binarni broj, u kojemu se bitovi za adresu mreže (zajedno s podmrežom) postavljaju na 1, a bitovi za adresu računara na 0.

To zahtijeva malo opreznog binarnog računanja i planiranja.

 

Primjenom mrežnih maski (subnet mask) omogućeno je formiranje podklasa i podmreža unutar jedne dodjeljene mrežne klase. Na taj način se povećava broj mreža na račun broja računala.
Mrežna maska je 32-bitni broj koji kaže koje bitove originalne IP adrese treba promatrati kao bitove mrežnog broja. Ako je bit mrežne maske postavljen u 1 smatra se da taj bit pripada adresi mreže, svi ostali bitovi (koji su u 0) definišu broj računara. Prema van se mreža još uvijek ponaša kao jedna iako je podijeljena.
Upotrebom maske usmjerivačke tablice se mijenjaju jer moraju sadržavati podatke o podmrežama. Router u podmreži mora znati kako doći do ostalih podmreža i računara u svojoj podmreži.
Svaki router mora napraviti logičku operaciju AND sa mrežnom maskom, kako bi dobio mrežni broj i potražio u tablici tu adresu.

Mrežna maska je broj kojim se definiše opseg IP adresa koje pripadaju mreži. To je specijalan 32-bitni broj koji, gledan u binarnom sistemu sadrži niz logičkih jedinica za kojima slijede logičke nule. Taj broju stvari predstavlja masku koja se primjenjuje na IP adresu logičkom operacijom AND. Logičke jedinice određuju dio IP adrese koji je nepromjenljiv a logičke nule predstavljaju dio IP adrese koji se može mijenjati.


Pogledajmo to na primjeru.
Uzmimo da je adresa mreže 10.10.10.0,

binarno 00001010.00001010.00001010.00000000.

Uzmimo da je mrežna maska mreže 255.255.255.0

(binarno 11111111.11111111.11111111.00000000).
Kada primenimo logičko AND između ova dva broja dobićemo:
00001010.00001010.00001010.00000000
11111111.11111111.11111111.00000000
------------------------------------------------
00001010.00001010.00001010.00000000

Broj 00001010.00001010.00001010.00000000 pretvoren u decimalni sistem je 10.10.10.0, odnosno adresa mreže koju smo izabrali.
Primjetite da su posljednjih osam bitova u mrežnoj masci logičke nule.
 To znači da se u mreži 10.10.10.0 sa maskom 255.255.255.0 adrese računara dobijaju tako što se uzimaju različite vrednosti posljednjih osam bitova.
Mreži u našem primeru pripadaju svi brojevi od 10.10.10.0 do 10.10.10.255, ukupno 256 adresa.
I zaista, ako uzmemo bilo koju adresu iz ovog opsega, na primer 10.10.10.32 (binarno 00001010.00001010.00001010.00100000) i primenimo na nju masku dobićemo:
00001010.00001010.00001010.00100000
11111111.11111111.11111111.00000000
------------------------------------------------
00001010.00001010.00001010.00000000

Rezultat je ponovo adresa mreže 10.10.10.0, što znači da 10.10.10.32 zaista pripada mreži 10.10.10.0 sa mrežnom maskom 255.255.255.0. Tako će biti sa bilo kojom drugom adresom iz ovog opsega.
Zbog lakšeg označavanja, mrežna maska se najčešće izražava kao broj bitova koji imaju stanje logičku jedinicu. U našem slučaju, maska 255.255.255.0 ima 24 logičke jedinice te se ona označava kao /24. Dakle, oznaka mreže je 10.10.10.0/24.


U IP opsegu pored adrese mreže, postoji još jedna adresa koja se ne koristi za dodjelu nekom mrežnom uređaju već ima specijalnu namenu.
To je adresa za objave (broadcast). To je u stvari posljednja adresa u opsegu. U našem primjeru, prva adresa, 10.10.10.0 je adresa mreže, a posljednja adresa 10.10.10.255 je broadcast adresa. Ova adresa ima namjenu da kada neki od uređaja u mreži treba da pošalje paket određenom servisu u mreži a ne zna na kojoj adresi se taj servis nalazi, on može paket poslati na broadcast adresu. Taj paket će primiti svi uređaji u mreži, a na njega će da odgovori samo onaj na kome se traženi servis nalazi.

Mrežna maska ne mora imati 24 bita. Ona može imati i više i manje bitova, zavisno od veličine mreže. Više bitova znači manje adresa u mreži i obrnuto. Veličinu mrežne maske određuje onaj ko projektuje mrežu.
 

Mreža ima određenu podmrežnu masku čak i ako nema podmreža.

Naprimjer, maska za adrese iz klase A je 255.0.0.0, za klasu B 255.255.0.0, a za klasu C 255.255.0.

 
Generalno, koristi se statičko adresiranje da podesite malu kućnu mrezu i dinamičko adresiranje kada se povezujete na Internet.

Komanda ifconfig će prikazati i fizičke i virtualne interfejse. Prepoznaćete Ethernet interfejse zato što oni imaju “ether” ili MAC adresu. FreeB

Kako dobiti IP adresu

Ako ste "običan" korisnik koji samo pristupa Internetu preko modema, nije potrebno imati posebnu IP adresu.

Organizacija koja je zadužena za dodjeljivanje imena domena je  InterNIC.

Adresu klase A ne možete dobiti jer su već odavno podjeljene i takve adrese su dobile firme i organizacije koje imaju jako mnogo umreženih računara, poput IBM-a MIT-a, i sličnih.

Postoji tek mali broj klasa B na raspolaganju, ali ih je teško dobiti jer su rezervisane samo za preostale velike firme i nove države.


Dakle, možete bez problema jedino dobiti adresu u C klasi.